Bakken met bakpoeder en baksoda
Heb je je weleens afgevraagd waarom je ene cake perfect luchtig wordt en de andere zo plat als een pannenkoek? Dat heeft waarschijnlijk iets met baksoda of bakpoeder te maken. Bakpoeder is ook de rijzende stof in zelfrijzend bakmeel. Bakpoeder en baksoda lijken op elkaar, maar ze werken totaal anders.
Pak je ooit het verkeerde potje? Dan kan je chocoladecake ineens bitter smaken. Of je muffins blijven zo plat dat je ze bijna als koekjes kunt serveren. Gelukkig is het verschil snappen makkelijker dan je denkt. En zodra je weet wanneer je welke gebruikt, worden al je baksels precies zoals je ze voor je ziet. Luchtig, mooi gerezen en zonder rare bijsmaken.
Wat is bakpoeder en baksoda?
Bakpoeder en baksoda kun je beiden gebruiken om je baksel te laten rijzen en luchtiger te maken. Omdat ze allebei wel echt anders werken, is het belangrijk om te weten waar je eigenlijk mee bakt.
Baksoda (natriumbicarbonaat)
Baksoda is een pure chemische stof zonder toevoegingen. Daarom heeft zuur nodig om te werken. Baksoda reageert direct bij contact met vocht en zuur. Dit zorgt voor onmiddellijke rijzing. Je herkent baksoda aan het witte poeder dat meteen gaat schuimen als je het mengt met azijn of citroensap. Deze reactie gebeurt binnen een paar seconden.
Bakpoeder
Bakpoeder is een mengsel van baksoda en zuurteregelaars. Het bevat al het benodigde zuur om je baksel te laten rijzen. Bakpoeder werkt in twee fases: bij mengen en in de oven. Dit zorgt voor geleidelijke rijzing. Het witte poeder lijkt op baksoda maar heeft een mildere werking. Bakpoeder is samengesteld uit drie delen:
Baksoda (het rijscomponent)
Zuurteregelaar (meestal wijnsteenpoeder)
Zetmeel (om vocht tegen te houden)
De belangrijkste verschillen tussen bakpoeder en baksoda
Baksoda heeft extern zuur nodig. Zonder zure ingrediënten in je recept gebeurt er niets. Het werkt alleen in combinatie met ingrediënten als karnemelk, yoghurt, citroensap, azijn, chocolade, bruine suiker of honing.
Bakpoeder werkt zelfstandig. Het heeft geen hulp nodig van andere ingrediënten. Zodra je bakpoeder mengt met vocht begint de eerste reactie. De tweede reactie gebeurt door de warmte in de oven waardoor je baksel nog verder rijst.
Baksoda is daarnaast 3-4 keer sterker dan bakpoeder. Een klein beetje baksoda heeft al veel effect. Je hebt dus niet veel nodig. Ook goed om te weten is dat te veel baksoda zorgt voor een bittere smaak.
Bakpoeder heeft een mildere en gecontroleerde werking. Je kunt meer bakpoeder gebruiken zonder dat je baksel bitter wordt. Bakpoeder heeft namelijk een neutrale smaak.
Wanneer gebruik je baksoda en wanneer gebruik je bakpoeder?
Nu je in theorie weet wat de verschillen zijn, is het ook handig om te weten wanneer je baksoda gebruikt en wanneer je beter bakpoeder kunt gebruiken. En wanneer je ze beter allebei kunt gebruiken.
Baksoda in recepten met zure ingrediënten
De zure ingrediënten activeren de baksoda meteen. Dit betekent dat je snel moet werken nadat je het deeg hebt gemengd. Zet je baksel direct in de oven voor het beste resultaat.
Baksoda neutraliseert de zuurgraad van je ingrediënten. Het zorgt voor bruining van je baksel. De reactie met zuur geeft extra rijzing die je met bakpoeder alleen niet krijgt.
Voorbeelden van baksels met baksoda
Pancakes met karnemelk
Chocoladekoekjes
Bananencake
Gingerbread cookies
Red velvet cake
Bakpoeder in recepten zonder zure ingrediënten
Bakpoeder heeft geen extern zuur nodig. Het zorgt voor stabiele rijzing gedurende het hele bakproces. Je krijgt betrouwbare resultaten omdat de reactie gecontroleerd verloopt.
De dubbele werking van bakpoeder geeft je meer tijd. Je kunt het deeg even laten staan zonder dat je rijskracht verliest.
Voorbeelden van baksels met bakpoeder
Vanillecupcakes
Biscuitdeeg
Muffins
Scones
Witte cake
Bakpoeder en baksoda in je baksel
Combineer bakpoeder en baksoda bij recepten die je extra luchtig wil hebben. Meestal bevatten deze recepten zowel zure als neutrale ingrediënten. Door zowel bakpoeder als baksoda te gebruiken krijg je een goede balans tussen de smaak van je baksel en de luchtigheid (rijzing) ervan.
Vooral bij baksoda is het belangrijk dat je niet teveel gebruikt. Daarom geven we je graag deze basisregels mee voor het correct gebruiken van bakpoeder en baksoda.
Basisregel bakpoeder: 1 theelepel per 125g bloem
Basisregel baksoda: 1/4 theelepel per 125g bloem
Maximum baksoda: nooit meer dan 1/2 theelepel per recept
Een combinatie van bakpoeder en baksoda zie je vaak in dit soort recepten:
Chocolate chip cookies (voor extra luchtigheid en knapperigheid)
Carrot cake (zure ingrediënten + neutrale basis)
Blueberry muffins (zure bessen + neutrale basis)
Bij deze recepten zorgt baksoda voor de reactie met de zure ingrediënten. Bakpoeder geeft extra stabiliteit en rijzing.
Veelgestelde vragen over bakken met bakpoeder en baksoda
Wat gebeurt er precies in de oven?
Baksoda vormt koolstofdioxide gas bij contact met zuur en vocht. Het gas zet uit door de warmte in de oven. Dit zorgt voor kleine luchtbelletjes die je baksel luchtig maken. De reactie is krachtig maar kort. Daarom moet je snel werken.
Bakpoeder heeft een dubbele werking. Eerste reactie bij mengen met vocht. Tweede reactie door oventemperatuur. Deze dubbele werking zorgt voor stabiele rijzing gedurende het hele bakproces.
Kan ik bakpoeder of baksoda weglaten?
Ja, maar je baksel wordt compact en zwaar. Gebruik evt. alternatieven zoals opgeklopt eiwit of gist voor luchtigheid in je baksel.
Kan ik bakpoeder zelf maken?
Als je geen bakpoeder in huis hebt of het liever zelf maakt, dan kan dat. Meng 2 delen wijnsteenpoeder met 1 deel baksoda. Gebruik direct omdat het niet lang werkt.
Kan ik baksoda en bakpoeder door elkaar gebruiken?
Nee. Ze werken namelijk echt anders en geven dus ook verschillende resultaten. Baksoda heeft zuur nodig, bakpoeder werkt zelfstandig. Houd dus echt het recept aan voor het lekkerste resultaat.
Kan ik baksoda en bakpoeder combineren met gist?
Ja, dat kan! Gist geeft smaak en structuur. Bakpoeder en baksoda geven extra luchtigheid. Gebruik wel minder van elk rijsmiddel als je ze combineert.
Hoe kan ik bakpoeder en baksoda het beste bewaren?
Baksoda bewaar je het beste droog en donker. Als je het goed bewaart, blijft het nog jaren goed.
Bakpoeder kun je minder lang bewaren. Vervang je bakpoeder het liefst na 12-18 maanden. Over tijd verliest het geleidelijk zijn werking.
Bewaar het allebei in goed afgesloten verpakkingen. Als er vocht bijkomt, dan gaat de werking snel achteruit.
Hoe test ik of mijn bakpoeder of baksoda nog goed is?
Dit kun je testen! Doe dat ook regelmatig Als je bakpoeder of baksoda gebruikt dat te oud is, werkt het niet meer goed. Je krijgt dan platte en zware baksels. Zonde van de tijd en moeite!
Baksoda testen: meng 1/2 theelepel met 1 eetlepel azijn. Het moet direct krachtig schuimen.
Bakpoeder testen: meng 1 theelepel met 1/3 kopje heet water. Het moet meteen borrelen en schuimen.
Hoe komt het dat mijn baksel plat blijft?
Dat kan helaas meerdere oorzaken hebben. Waarschijnlijk ligt het aan het volgende:
Bij baksoda: Je hebt geen zure ingrediënten in je recept gebruikt. Vervang de baksoda in het recept door bakpoeder of voeg zure ingrediënten aan het recept toe die de baksoda activeren.
Bij bakpoeder: Het bakpoeder is waarschijnlijk te oud of je hebt te weinig gebruikt. Test de werkzaamheid en vervang het indien nodig. Werkt het bakpoeder nog gewoon? Voeg dan wat extra bakpoeder toe voor een luchtiger baksel.
Kan ik baksoda vervangen door bakpoeder?
Ja dat kan, maar let wel even goed op. Gebruik 3-4 keer zoveel bakpoeder dan baksoda. Voeg ook wat extra zout toe voor een goede smaakbalans. Deze vervanging werkt het beste bij recepten met zure ingrediënten.
Kan ik bakpoeder vervangen door baksoda?
Niet direct. Baksoda is 3-4 keer sterker dan bakpoeder. Je hebt maar 1/4 van de hoeveelheid nodig. Maar baksoda werkt alleen met zure ingrediënten in je recept, let dus goed op dat je zure ingrediënten toevoegt aan het recept als je baksoda in plaats van bakpoeder gebruikt.
Wat zijn natuurlijke alternatieven voor baksoda en bakpoeder?
Opgeklopt eiwit: voor luchtigheid zonder chemische rijsmiddelen
Gist: voor broodachtige textuur en smaak
Zelfrijzend bakmeel: bevat al bakpoeder
Blijven mijn baksels langer vers door het gebruik van bakpoeder en baksoda?
Ja. Baksels met bakpoeder en baksoda blijven langer vers dan die zonder rijsmiddelen. De luchtige structuur houdt vocht beter vast.
Nu ga jij goed voorbereid de keuken in!
Je weet nu precies wanneer je bakpoeder pakt en wanneer baksoda beter werkt. Geen bitter cake meer omdat je te veel baksoda hebt gebruikt. Geen platte muffins meer door oud bakpoeder. Kijk goed naar je ingrediënten. Zit er karnemelk in je recept? Of chocolade? Dan pak je baksoda. Maak je gewone vanillecupcakes? Dan is bakpoeder beter.
Houd je aan de juiste hoeveelheden. Test af en toe of je bakpoeder en baksoda nog goed zijn. En vergeet niet: bij baksoda moet je snel zijn. Bij bakpoeder heb je wat meer tijd. Zo simpel is het. Tijd om die perfecte cake te bakken!